شترمرغ

شترمرغ

 شترمرغ نوعی پرنده بی‌پرواز بومی آفریقا از راستهٔ سینه‌پهنان  است. شترمرغ بزرگترین پرندهٔ زنده دنیاست و تخم آن نیز از هر پرنده زنده دیگری بزرگتر است (البته فیل‌‌مرغ‌های ماداگاسکاری و موآهای نیوزیلندی که به تازگی منقرض شده‌اند بزرگتر بودند و تخم‌های بزرگتری هم داشتند)

شترمرغ ظاهر منحصربه‌فردی دارد که آن را از پرندگان دیگر متمایز می‌کند. آنها با گردن و پاهای بلند خود قادرند با سرعت حدود ۷۰ کیلومتر بدوند که بالاترین سرعت زمینی در میان تمام پرنده‌هاست. غذای اصلی شترمرغ گیاهان است اما از بی‌مهرگان هم تغذیه می‌کنند. آنها به صورت گروهی و در گروه‌های پنج تا پنجاه نفری گذران زندگی می‌کنند و در هنگام خطر یا برای پنهان شدن روی زمین دراز کشیده یا فرار می‌کنند اما اگر در گوشه‌ای گیر افتاده و را فراری نداشته باشند با پاهای قدرتمند خود به دشمن حمله می‌کنند.

شترمرغ‌ها اهلی هم شده‌اند و در برخی نقاط دنیا پرورش داده می‌شوند. پرهای آنها کاربرد زینتی دارد و در پوشاک هم استفاده می‌شود. پوست آنها برای تولید چرم استفاده شده و گوشتشان نیز در بازار عرضه می‌شود.

شترمرغ نر پرهای سیاهی دارد و انتهای پرها و بال‌های آن سفید است ولی پرهای شترمرغ ماده قهوه‌ای رنگ است. سر و گردن شترمرغ بدون پر و طاس است. این پرنده اغلب بصورت گروهی در بین گله‌های پستانداران علفخوار همچون گورخر و گاومیش و کل یال‌دار به سر می‌برد.

 

 ویژگی

 

شترمرغ‌ها معمولاً بین ۶۳ تا ۱۴۵ کیلوگرم هستند. نژاد شترمرغ آفریقای شرقی به طور متوسط ۱۱۵ کیلوگرم نر و ۱۰۰ کیلوگرم ماده وزن دارد. به طور استثنا وزن شترمرغ ماده هم به ۱۵۶٫۸ کیلوگرم هم می‌رسد. در زمان بلوغ (دو تا چهار سال) قد شترمرغ‌های نر به ۲٫۱ تا ۲٫۸ متر می‌رسد در حالی که شترمرغ‌های ماده ۱٫۷ تا ۲ متر ارتفاع دارند.

جوجه‌های شترمرغ حنایی رنگ هستند و لکه‌های قهوه‌ای پر رنگ دارند. در اولین سال زندگی، جوجه‌ها در هر ماه ۲۵ سانتی‌متر رشد می‌کنند. در اولین سال زندگی شترمرغ‌ها حدود ۴۵ کیلوگرم وزن دارند. طول عمر آن‌ها بیش از ۴۰ تا ۴۵ سال است. پرهای شترمرغ نر غالباً سیاه است و دم سفید رنگی دارند. دم یکی از گونه‌های شترمرغ به رنگ زرد و قهوه‌ای است. پوست گردن و ران شترمرغ ماده مایل به صورتی و خاکستری است، در حالی که برای شترمرغ‌های نر آبی – خاکستری است. خاکستری یا صورتی بودن وابسته به گونه شترمرغ دارد.

بر خلاف تصور و آنچه در رسانه‌ها مطرح شده است، شترمرغ‌ها هیچ‌گاه سر خود را هنگام ترس٬ درون زمین نمی‌کنند.

 

 انواع شترمرغ

 

پنج زیرگونه از شترمرغ شناخته شده‌است:

شترمرغ جنوبی: یا شترمرغ سیاه در جنوب آفریقا که در سواحل جنوبی رودخانه‌های زامبزی و کونن زندگی می‌کند.

شترمرغ شمال آفریقا: یا شترمرغ گردن‌قرمز پرتعدادترین نوع شترمرغ که زیستگاه از اتیوپی و سودان در شرق به سوی حاشیهصحرای بزرگ آفریقا تا سنگال و موریتانی در غرب ادامه می‌یابد. این زیرگونه در گذشته در نواحی شمالی‌تر مثل مصر و جنوب مراکش نیز می‌زیسته‌است. شترمرغ شمال آفریقا با ۲٫۷۴ متر قد و ۱۵۴ کیلو وزن و سرعتی بیش از ۷۲ کیلومتر بر ساعت، بزرگ‌ترین و سریع‌ترین پرنده روی زمین است.  سر آن سرخ‌رنگ، پووشش بدن نرها سیاه و سفید و ماده‌ها خاکستری است.

شترمرغ ماسائی:  در شرق آفریقا. پرهای کوچکی به رنگ نارنجی روشن بر روی سر، گردن و ران‌هایشان دارند. فقط در جنوبکنیا، اتیوپی و بخش‌هایی از جنوب سومالی حضور دارند.

شترمرغ عربی: زیرگونه انقراض یافته‌ای که در گذشته در تعداد بسیار در شبه‌جزیره عربستان، سوریه و عراق زندگی می‌کرد و نسل آن در حدود سال ۱۹۶۶ به‌کلی نابود شد.

شترمرغ سومالی:  در شمال شرقی کنیا، جنوب اتیوپی و سومالی. گردن و ران آن‌ها سربی‌رنگ است. برخلاف دیگر شترمرغ‌ها گله‌ای زندگی نمی‌کند بلکه بیشتر تنها یا جفتی دیده می‌شوند. در شمال شرق کنیا با شترمرغ ماسائی زیستگاه مشترکی دارند. برخی این شترمرغ را گونهٔ مجزایی محسوب می‌کنند.

 

 محصولات شترمرغ

گوشت شترمرغ با کلسترول پایین و آهن بالا

چرم شترمرغ با استحکام و لطافت و زیبایی منحصر به فرد

روغن شترمرغ به صورت خوراکی و دارویی غنی از اسیدهای چرب W6 , W9

تخم شترمرغ به صورت خوراکی و پوکه خالی آن برای صنایع دستی (حکاکی – نقاشی و .. ) استفاده می شود

پر شترمرغ از نظر زیبایی ,لطافت و مواجی کاملا منحصر به فرد است

از روده شترمرغ در ساخت نخ بخیه برای جراحی داخلی اعضاء بدن استفاده می شود

کباب با گوشت شترمرغ

مواد لازم برای کباب با گوشت شترمرغ : 

گوشت کبابی یک کیلو 
فلفل سیاه آسیاب شده ۲ قاشق چایخوری 
پودر سیر ۱/۴ قاشق چایخوری

نمک نصف ق قاشق چایخوری

روغن مایع چند ق یا سس مایونز

لیموترش چند عدد

طرز تهیه : 
ادویه ها و روغن یاسس مایونز را با گوشت قطعه شده را در ظرف می ریزیم و مخلوط می کنیم سپس دو طرف گوشت را به آن آغشته و کمی ورز میدیم و سپس آن را به سیخ کشیده و روی حرارت منقل قرار می دهیم .مرتب سیخ را برگردانده تا کباب شوند . گوجه فرنگی و فلفل سبز کبابی فراموش نشود . با پلو و با نان میشود سرو کرد .

باقالی پلو با گوشت شترمرغ

مواد لازم برای باقالی پلو با گوشت شترمرغ

 برنج ۴ پیمانه

باقالی حبه شده یک پیمانه 
شوید نیم کیلو 
سیر تازه خرد شده یک سافه 
یا دو حبه سیر خشک
گوشت لخم شتر مرغ 
پیاز یکعدد
زردچوبه قدری
دارچین و نمک و فلفل کمی
رب گوجه فرنگی یک قاشق س
زعفرون دم کرده قدری

طرز تهیه : برنج رو از یکی دو ساعت قبل با آب ولرم شسته و به مقدار لازم نمک و آب اضافه میکنیم .توی قابلمه ای که میخوایم باقالی پلو درست کنیم به مقدار لازم آب ریخته و باقالی مورد نظر رو به آب اضافه کرده شعله رو زیاد میکنیم تا آب به جوش بیاد . حالا حدود چند دقیقه تا زمانی که تشخیص بدیم باقالی نیم پز شده ،میذاریم باقالی بجوشه .بعد از حدود یک ربع برنج رو (با همون آب نمکی که روش ریختیم) به باقالی ها اضافه کرده و میذاریم با هم انقدر بجوشن تا زمانی که برنج ها سبک شده و برای آبکش شدن آماده بشن.حالا برنج و باقالی رو آبکش کرده ته همون قابلمه رو شسته و خشک میکنیم(این نکته خشک کردن قابلمه برای داشتن یه ته دیگ خوشرنگ خیلی مهمه) روغن به مقدار لازم برای ته دیگ رو توی قابلمه ریخته حالا ته دیگ مورد نظر رو بریزین(نون یا کاهو یا لبو یا سیب زمینی یا زعفرون یا کدو ) و بعد یه لایه از مخلوط برنج و باقالی بعد مخلوط شوید و برگ سیر خرد شده، اگه فصل سیر تازه نبود از همون سیر حبه ای کمی رنده میکنیم و لابلای برنج می ریزیم. بعد دارچین  میپاشیم . دوباره همین مراحل رو تکرار میکنیم تا زمانی مواد لازم تموم بشه . حالا کمی زعفرون رو ساییده و کمی آب جوش روش میریزیم و توی یه ظرف کوچیک میزاریم گوشه قابلمه باقالی پلو و درب قابلمه رو دمکنی میذاریم و میبندیم و شعله رو کم میکنیم . بعد از حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه باقالی پلو آمادست . گوشت شتر مرغ ، پیاز، زردچوبه، ادویه، فلفل و یک تکه فلفل دلمه ای و یک حبه سیر رو تو قابلمه میریزیم بعدش آب رو اضافه کرده روی اجاق گاز با شعله زیاد میذاریم .بعد از اینکه به جوش اومد شعله رو کم کرده و در قابلمه رو میبندیم و میذاریم حدود ۱٫۵ تا ۲ ساعت با حرارت ملایم گوشت کاملا بپزه  . (البته اگه گوشت گوساله  باشه ممکنه ۳-۴ ساعت این فرایند طول بکشه)، وقتی گوشت پخت یک قاشق سرخالی رب گوجه فرنگی و زعفرون و کمی دارچین و نمک به آب گوشت اضافه کرده و حالا شعله گاز رو کمی زیاد میکنیم تا خوشرنگ شه و آب گوشت غلیظ شه .وقتی کاملا لعاب دار شد گوشت ما آمادست. تهیه و عکس از باران

نکات : برنج رو از قبل با نمک خیس کنین .گوشت شترمرغ مانند گوشت گوساله لخم و بدون چربی است و مزه مانند گوشت گوساله دارد  .از شوید خشک هم میشه استفاده کرد .بدون باقلا هم میشه این غذا رو تهیه کرد ولی دیگه اسمش شوید پلوست نه باقلا پلو !

بیماری نیوکاسل

بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های شناخته شده ماکیان است که توسط ویروس بیماری زای سروتیپ ۱ پارامیکوویروس ها (pmv 1) ایجاد می شود. هم اکنون پارامیکوویروس ها به ۹ سروتیپ مجزا دسته بندی شده اند که به خاطر اهمیت صنعت طیور،بیشترین مطالعه بر روی pmv 1 انجام شده است. 
بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها توسط همان ویروس ایجاد کننده بیماری در سایر گونه های پرندگان ایجاد می شود. این بیماری در شترمرغها بعد از عفونتهای طبیعی و تجربی گزارش شده است. 
بیماری نیوکاسل ممکن است که در پرندگان جوان یک بیماری ویران کننده نباشد اما تاثیر مهمی در روی تجارت و اقتصاد صنعت شترمرغ خواهد داشت. به طور کلی شترمرغ ها نسبت به mpv به طور متوسطی حساس هستند. انتقال این بیماری اغلب با قرار گرفتن شترمرغ های حساس در معرض ویروس مولد ناشی از پرنده های آلوده صورت می گیرد. Pmv می تواند از تمام ترشحات پرنده آلوده (اساسا تنفسی) و مواد دفعی (اساسا مدفوع) منتشر شوند. خوردن مواد آلوده یا استنشاق ذرات آلوده، مهم ترین روشی است که پرنده را به ویروس آلوده می سازد. ذرات مدفوع معلق در هوا و بستر آلوده منابع بالقوه تماس مستقیم با پارامیکو ویروس ها محسوب می شوند. از آنجا که ویروس بیماری نیوکاسل در خارج از بدن مقاوم است، لذا حشرات، جوندگان و انسان را باید بعنوان ناقلین بالقوه در انتشار pmv بین گله های حساس محسوب نمود. 
همچنین پرندگان مهاجر، بویژه پرندگان آبزی و گنجشک سانان، ناقل بالقوه pmv هستند که می توانند ویروس را به گله ها منتقل کنند. تخم مرغ هائی که با مدفوع آلوده به ویروس پوشیده شده اند می توانند دستگاه جوجه کشی را آلوده نموده و مخزن ویروس برای جوجه های تازه از تخم مرغ بیرون آمده باشند. 
دوره نهفتگی می تواند از ۳ تا ۲۸ روز و بر اساس مقدار ویروسی که پرنده با آن مواجه می شود، متغیر باشد. 
………………
علائم بالینی و آسیب شناسی 
نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد. 
در شترمرغ های مبتلا التهاب روده نیز ظاهر گردیده و متعاقب آن پرندگان مبتلا به طور ناگهانی دچار بی قراری می شوند. همچنین در مواردی ممکن است شترمرغ های مبتلا، بیماری تنفسی و اسهال آبکی نیز نشان دهند. جراحات خونریزی دهنده روده و دستگاه تنفس نیز جز موارد دال بر وجود بیماری است. سویه های با حدت زیاد از راه اتصال به گلبول قرمز به سرعت در تمام بدن پخش می شوند. این ویروس به سلولهای دیواره رگ ها آسیب می زند که نتیجه آن خونریزی است. 
………….
تشخیص 
تشخیص عفونت های PMV 1 می تواند از راه های زیر انجام گیرد: 
۱- با استفاده از دو نمونه سرمی، تا افزایش تیتر سرمی را هم نشان دهد. 
۲- تشخیص ذرات ویروس پارامیکو ویروس در مدفوع به وسیله میروسکوپ الکترونی. 
۳- با کشت ویروس از بافت های آلوده نای یا مدفوع.

خلاصه ای از بیماری ها

شترمرغ نیز مانند حیوانات دیگر در معرض بیماریها و عفونتهای مختلفی میباشد .جهت مدیریت صحیح گله های شتر مرغ که از اهمیت حیاتی در این صنعت برخوردار است بایستی به نکات ذیل توجه نمود .
- حداکثر حصارکشی مطلوب جهت کاهش خطرات ناشی از صدمات و شکستگی استخوانها
- ایجاد استانداردهای بالایی بهداشتی ، پائین نگهداشتن آلودگیهای باکترهایی مانند کلستریدیا و هیستوموناس که منجر به آنژیت می شوند
- تهیه جیره های غذایی صحیح
تهیه جایگاه نگهداری خشک ، بدون کوران هوا و یخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذیری طبیعی و مقاومت طیور
گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتی شترمرغ کاربرد دارند. جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت بیشتر دارند ۹۰% تمامی مرگ و میر جوجه شترمر غها ناشی از بیماریها ذیل میباشد .
-عفونت کیسه زرده
-تعییرشکل پاها و پنجه ها
اسنداد و اسهال / عفونت معده ( که توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هیتوموناس و دیگرباکتریها) ایجاد میشوند.
تجربیات عملی نشان داده اند که جوجه شترمرغها نیاز به مراقبت دائمی دارند. همچنین ثابت شده است که مشاهده ظاهری به تنهایی کافی نیست ، چون زمانی که علائم بیماری ظاهر میشود ممکن است برای درمان دیر باشد . کلید موفقیت پرورش جوجه شتر مرغها رعایت بهداشت در گرمخانه و توزین مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش میباشد .
تنها این سنجش هاست که میتواندمشکلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نماید علاوه بر مدیریت بسیار دقیق ، همکاری نزدیک با دامپزشک با تجربه بسیار ضروری است .
 

عفونتهای ویروسی

 

نیوکاسل
موارد وقوع بیماری نیوکاسل در گله های شتر مرغ تنها در نواحی از اسرائیل و افریقای جنوبی گزارش شده است جهت پیشگیری از بروز بیماری استفاده از واکسن کشته روغنی نیوکاسل به مقدار ۱ سی سی قابل توصیه است . بایستی این واکسن ۶ هفته بعد تکر ار شده وهر شش ماه یکبار یک یادآوری تزریق شود. استفاده از واکسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپری چشمی همزمان با واکسن کشته توصیه شده است

 

آبله طیور
وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائیل و آمریکا گزارش شده است . این بیماری جوجه شتر مرغها رادرگروه سنی یک هفته تا چهارماه و با میزان مرگ و میر تا ۱۵ درصد مبتلا میکند. با استفاده از واکنسهای تجاری آبله این بیماری قابل کنترل میباشد .

 

آنفولانزای طیور
چندین موردشیوع آنفلانزا درنواحی خاص از افریقای جنوبی گزارش شده است .درمورد این بیماری درمان شناخته شده ای وجودنداشته و واکسنهای موجود در پیشگیری از ابتلاء به بیماری موثر نمیباشد . شتر مرغهای آلوده ویروس را به تخمخود منتقل نموه که خطر الوده کردن گرمخانه و تخم های سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا این ویروی باعث مرگ و میر جنین میشود.
عموما شترمرغها نیزمانند سایر طیور و پرورش به عفونتهای ویروس کورناو یروسها، هرپس و یروسها و آدنو ویروسها مبتلا میشوند.

عفونتهای باکتر یایی

 

علت اصلی آلودگیهای باکتر یایی بهداشت ضعیف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچری و جایگاه نگهداری جوجه ها میباشد و معمولا درمان بعدی کمتر موفقیت آمیز میباشد درنتیجه رعایت اکید بهداشت نقش کلیدی در پرورش شتر مرغ دارد.

 عفونت های بند ناف و کیسه زرده
این یک مشکل متداول گله های شتر مرغ می باشدکه همواره در ارتباط بامدیریت ضعیف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بایستی بندناف انها به یک ژل یا اسپری آنتی بیوتیکی آغشته گردد. در آمریکا بتادین مورداستفاده قرار میگیرد ضدعفونی صحیح سترها ، هچری و تخم شترمرغها نقش ویژه ای در پیشگیری از وقوع آلودگی دارد.کف جایگاه نگهدار ی جوجه ها در روزهای اول بعد ازخروج از تخم با یستی گرم باشد . سرما از طریق پوست شکم به روده ها و کیسه زرده رسیده منجر به کاهش فعالیت میکربی فلور روده ها و به تعویق افتادن متابولیسم کیسه زرده میشود . بایستی توجه خاص نسبت به بهداشت و گرمای کف جایگاه جوجه ها مبذول داشت .
 

پنومونی
ممکن است مانندعفونت بند ناف پنومونی هم در طی مدت انکوباسیون تخم ها رخ دهد این آلودگی موجب مرگ ومیر جنین ها شده یا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را کاهش میدهد . بایستی تمهیداتی اتخاذ شود تا پیشگیری از طریق بهداشت اکید و احتمالا درمان توسط آنتی بیوتیکهای وسیع ا لطیف انجام گیرد .
 

آنترینهای کلی باسیلی
برای جوجه هایی که در گرمخانه از تخم خارج میشوند آنژینهای کلی باسیلی یکی از بیماریها ی معمول در طول هفته های اول زندگی میباشد یک قدم اساسی جهت ایجاد ایمنی غیر فعال علیه باکتریهای کلی فرمی و ایجاد گله ایمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذیه شتر مرغها ی تخمگذار در طول مدت تخمگذاری می باشد . تنها از این طریق است که پادتنهای مادری ایجاد شده در خون شترمرغها از طریق زرده به جوجه ها منتقل میشود. استفاده از واکسن جهت پیشگیری از وقوع این بیماری موفقیت آمیز نمی باشد.

مسمومیت خونی
این بیماری غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتریتهای کلی باسیلی که در بالا شرح داده شده . ایجاد میشود . رعایت اکید بهداشت و ارتقاء سطح ایمنی گله معیارهای اساسی در پیشگیری ازوقوع این بیماری می باشند
افزودن آنتی بیوتیکها به غذا یا آب آشامیدنی درموارد اضطراری و بمدت کوتاه بعنوان یک پیشگیری مطرح میباشد. همچنین استفاده از باکتریهای لاکتو باسیلوس که از تکثیرشدید کلی باسیلها در روده جلوگیری میکنند موفقیت آمیز بوده است.

انتریت نکروتیک ( عفونتهای کلستریدیایی)
کلستریدیاها تقریبا درتمامی خاکها و گیاهان علوفه ای در غلظتهای پائین وجود دارند . این بیماری شتر مرغها رادر هر سنی مبتلا نموده باعث مرگ ومیر بالایی میشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائیز بسیار زیاد بوده و بنظر می رسد که در اثر افزایش خوردن لجن و ذرات خاک ایجاد میشود . بنظر میرسد که شترمرغهای جوان که درچراگاههای یونجه خالص نگهداری میشوند حساسیت بیشتری دارند . به منظور حل این مشکل معاینه دقیق تک تک شتر مرغها و تغییر دادن چرای آنها ضروری است . همچنین بایستی داروی مناسب از طریق آب اشامیدنی تجویز شود.

گاستریت مگا باکتریال
اولین گزارشات بر روی این سندرم مربوط به افریقای جنوبی در سال ۱۹۹۲ میباشد . این باکتری عمدتا جوجه ها را در سن ۱۰ روز تا ۶ هفته مبتلا می نماید. این باکتری در دیواره معده شترمرغهای مرده یافت شد که بنظر میرسد موجب تضعیف و ناتوانی عضلات معده میشود . هیچ درمان موثری وجود ندارد .

عفونت کمپیلو باکتریایی
اخیرامشخص شده است که کمپیلوباکتر ژوژنی ممکن است موجب ایجاد عفونتهای نیمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن ۱۰ روز تا ۴ ماه شده و درعرض ۵ روز باعث ایجاد تلفات شدید در گله شود. در شتر مرغهای مسن تر این مرگ ومیر کمتر میباشد . باکتری از طریق غذا و آب آشامیدنی منتقل شده . همچنین ممکن است در اثردستکاری غیر بهداشتی تخم ها ، جنین را الوده کند. جوجه های مبتلا بایستی از بقیه گله جدا شده و در قرنطینه مورد درمان آنتی بیوتیکی مناسب قرار گیرند .

عفونت باسلیوس آنتراسیس

در حالیکه تفریبا تمامی پرندگان به دلیل درجه حرارت بالای بدنشان یک ایمنی طبیعی در برابر باسلیوس آنتراسیس دارند، شتر مرغها نسبت به این بیماری حساس میباشند . این باکتری وهاگهای آن بسیار مقاوم بوده و ممکن است سالها در خاکها ی الوده باقی بمانند. معمولا عفونت از طریق گوارشی و عمدتا از طریق پودر استخوان حیوانات آلوده که در تغذیه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ میدهد جهت پیشگیری از وقوع بیماری استفاده از واکسن شاربن موثر وموفقیت آمیز می باشد .

سل
تا سالهای ۱۹۶۰ بیماری سل یکی از علل عمده مرگ ومیر شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تک تک و بخصوص در پرندگان مسن تر دیده میشود باسیل سل درخاک ، کود و بستر سالها باقی می ماند . از آنجا ئیکه هنوز درمان قاطعی برای این بیماری در شترمرغ وجودندارد . لذا از این عفونت تهدید مزمنی برای شترمرغها محسوب میشود. استرس ، سوءتغذیه و دیگر عوامل منفی خطر عفونت را افزایش میدهند . شتر مرغها بایستی تنها از گله هایی که دارای گواهی عاری بودن از بیماری را دارند ، تهیه شوند و پرندگان ییمار جدا شده و فورا معدوم گردند.

عفونت چشم ها
گرد و غبار بعضی غذاها یا بستر ممکن است چشم جوجه شترمرغها راتحریک نموده منجر به بروز کونژونکتیویت مکانیکی شود .این آزردگی ممکن است توسط باکتریهای بیماری زا تشدید شده موجب بروزکراتیت یا حتی آبسه های روی قرنیه چشم شوند.

کونژونکتیویت ، رینیت و سینوزیت
هموفیلوس گالینا روم به تنهایی و با همراه بامایکو پلاسها موجب بروز این عوارض می شوند. استرس هوای سرد وکوران هوا از عوامل مستعد کننده محسوب میشوند. این بیماری معمولا در گله بطور سریع گسترش می یابد ( از طریق تماس مستقیم با‌آب آشامیدنی ) . برای حل مشکل بایستی مبتلایان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرایط محیط نگهداری را نیز بهبود بخشید

مایلکو پلاسموز
این بیماری تنها جوجه شترمرغ های جوانی که کمتر از یک سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم یا به شکل سینوزیت ظاهر میشود
انتقال عامل بیماری از طریق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بیمار ، ناقلین بیجان و یا از طریق تخم های هچری صورت میگیرد . درمان با آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف انجام میشود . پرندگان بهبود یافته ایمنی موقتی را نشان میدهند .

 

اورنیتوز

حیوانات درهر سن و تمامی گونه های پرندگان نسبت به عفونتهای کلامید یایی حساس میباشند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشاتی از وقوع انفرادی این بیماری درشترمرغ در فرانسه و افریقا جنوبی وجود دارد . بیماری عمدتا از طریق تنفس هوای آلوده انتقال می یابد . ممکن است عفونتهای نهفته توسط آلودگیهای ثانویه ، عوامل محیطی ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذیه وغیر فعال شود . این بیماری ممکن است از طریق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمینان از پاک شدن گله بایستی انجام گیرد

قارچها و تخم ها

کاندیدیاز:
کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که میتواندتوسط کاندید ا آلبیکنس ، کاندیدا مونیلیفورمیس و دیگر مخمرها ایجاد شود. استفاده ازآنتی بیوتیکها وضعف بهداشت تغذیه و آب آشامیدنی زمینه بروز این عفونت را مساعد میکنند این عفونت ضایعاتی را درمحوطه دهانی شترمرغها ایجاد مینماید . همچنین در شتر مرغهای تخمگذار موجب کاهش جذب ویتامینهای ب – کپملکس شده و موجب مرگ و میر جنین ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن میگردد.

اسپرژیلوز
غذای گل آلود یا دارای گرد و غبار رطوبت بالا و تهویه ضعیف ( مقادیر بالای آمونیوم ) از عوامل مستعد کننده بروز اسپرژیلوز می باشند . عفونت از طریق تنفس هاگهای قارچ منتقل میشود . هنگامیکه یک تخم آلوده درگرمخانه قرار میگیرد ، ممکن است هاگهای قارچ راشدیدا پخش نموده و موجب عفونت دیگر جوجه ها شود جوجه های جوان که ایمنی طبیعی کافی در برابر اسپروفیتها ی قارچ ندارند ، در سنین زیر یک ماه متحمل تلفات زیادی میشوند به منظور پیشگیری ازوقوع این عفونت رعایت اکید بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترین و بهترین راه حل میباشد

درماتیت قارچی
این بیماری بیشتر در جوجه های مسن تر شتر مرغ دیده میشود . کمبود تغذیه ای (ویتامین ب -کمپلکس ، روی )و جایگاهی مرطوب وکثیف موجب تشدید بیماری میشوند. برای حل این مشکل رعایت موازین بهداشتی و درمان مناسب ضروری است .

انگلهای داخلی

کوکسیدیوز
کوکسیدیوز در بین پرندگان جوان بخصوص زمانیکه روی بستر باز یا مرطوب نگهداری میشوند ممکن است موجب بروز تلفاتی درگله شود نکته مهم در خصوص شتر مرغ آن است که در بین داروهای کوکسیدیو استات گروه Ionophore برای شترمرغها سمی بوده و نبایددمورد استفاده قرار گیرند

هیستومونیاز
این بیماری بنام بیماری سرسیاه نیز شناخته میشود هیستومونیاز درجوجه شترمرغهای جوان مرگ ومیر زیادی را ایجادمینماید این بیماری از طریق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضایعاتی را در روده ایجاد میکند . آزمایش منظم مدفوع همراه با درمان پیشگیری کننده بایستی صورت گیرد.

کرم نواری شترمرغها ((houttuynia struathionis
مانند سایر آزردگیها، جوجه شتر مرغ نسبت به کرمهای نواری حساستر می باشند . در پرندگان مسن تر آلودگی به کرمهای نواری علیرغم استفاده از جیره های متعادل میتواند موجب سوء تغذیه شود. درمان با داروهای مناسب صورت گرفته و بایستی شش ماه بعد تکرارشود

کرم نخی شکل(libyostrongylus douglassi)
این کرمها مویی شکل وبی رنگ بوده ومیتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحی شوند.با بوجود آمدن یک لایه محافظ موکوسی برروی این انگلها شیرابه های معده به غذا نمیرسد این ‌آلودگی کرمی درجوجه های جوان کمتر از ۸ ماه میتواند تا ۸۰ درصد مرگ و میر را موجب شود. شتر مرغها تنها میزبان این انگل میباشند . همچنین این انگل یک انگل بیابانی بوده و بسیار مقاوم میباشد . این کرمها به مدت سه سال بدون هیچ میزبانی زنده باقی می مانند . درمان منظم مبتلایان و پرندگان که در معرض آلودگی هستند ضروری میباشد. بایستی توجه نمود که استفاده از داروی ضد انگل لوامیزول موجب بروز اختلالاتی در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت میشود.

کرمهای معدی و دیگرنماتودها
کرمهای معدی ( گونه های آسکاریدیا ) و دیگر گونه های نماتود میتوانند شترمرغها را آلوده نمایند . بایستی با استفاده دوره ای از داروهای ضد انگل شترمرغها عاری از این آلودگیها نگهداری شوند.

انگلهای خارجی

کنه ها
کنه ها میتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد کنند. همچنین کنه های گونه آمبلیوما میتوانند بیماریها را از طریق گزش به انسان منتقل نمایند(ویروس تب کنگو – کریمه )

شپش
شپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهای پرنده صدمه وارد نموده و باعث ایجاد ظاهری ژولیده در حیوان میشود در این آلودگیها ، سمپاشیهای منظم وتکرار آن بعد از یک هفته ضروری است .

جربهای ساقه پر
جربهای ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گونه های gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسیار نادر هستند. این جربها موجب صدمه به پرهای پرنده شده ، همچنین موجب ایجاد آب ریزش از بینی میشوند

مگس ها ( تاسرانیا)
مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحریک و خارش پوست میشود و بدنبال گزش و خونخواری ممکن است محل گزش عفونی شده ضایعات پوستی ایجاد نماید .

بیماریهای تغذیه ای

کمبودها
جدای از ظاهر عمومی یک شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبی از وضعیت تغذیه پرنده میباشد که از پشت حیوان بخوبی دیده میشود . بدینوسیله میتوان از تغذیه مطلوب و یا سوء تغذیه و کمبودحیوان آگاهی یافت . آزردگیهای ناشی از کمبود سلنیوم و ویتامین Eدر افریقا جنوبی و استرالیا معمول میباشند در اثر این کمبود علائم بیماری عضله سینه در شترمرغ ایجاد شده موجب ناتوانی حرکتی میشود . همچنین میتواند موجب کاهش باروری در شترمرغ شود. کمبود اسید پانتوتنیک و بیوتین بسیار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهایی که منحصرا توسط جیره های خالص گندم تغذیه میشوند رخ میدهد .

تغییر شکل غضروف و استخوانها
تغییرات مرضی در غضروفها اغلب ناشی از اسیدوز میباشد . علت بروز این حالت درصد بالای ترکیبات کلر در برابر سدیم و پتاسیم میباشد . آغاز تغییر شکل استخوانها ناشی از عدم تعادل کلسیم در برابر فسفر میباشد تکمیل متقابل جیره غذایی ضروری می باشد . در بسیاری از مزارع پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی شترمرغها سولفات منیزیم در غذا با آب آشامیدنی داده میشود .

انسداد
پیلور معده شترمرغ بسیار کوچک بوده ، لذا نسبت به انباشتگی سنگدان بسیار حساس است . با افزایش سن ، خطر انسداد معده کاهش می یابد . این مشکل در ارتباط مستقیم با تغذیه و مدیریت گله میباشد . در تغذیه شترمرغها بایستی به میزان علوفه ، کاه ، مواد فیبری ، شن، سنگریزه و خوردن اشیاء خارجی توجه نموده وآنها راتحت کنترل در آورد .

پیچ خوردگی
پیچ خوردگی روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهای جوان ۱۲- ۴ ماهه نادر است . این عارضه بدنبال تغییرات ناگهانی در جیره غذایی و خوردن مقادیر زیاد فیبر رخ میدهد .

راشیتیسم
این عارضه عمدتا در سنین ۱تا ۴ ماهگی دیده میشود ، کمبود کلسیم ، ویتامین D کمبود یا فقدان فسفر و یا مقادیر بالای کلسیم در جیره غذایی شتر مرغها میتواند موجب بروز این عارضه شود .
در جیره های کنستانتره ای که ۳تا ۴ درصد کلسیم دارند جذب فسفر مختل شده این عارضه در پرنده ایجاد شود . همچنین اسهال مداوم میتواند موجب کاهش جذب املاح و ویتامینها گردد .لذا بدنبال آن میتوانداین عارضه ملاحظه شود.

متفرقه :

پاهای باز ( سندرم پاکمانی )
این عارضه در دو هفته اول زندگی جوجه شتر مرغها دیده میشودکه نشا ن دهنده میزان رطوبت بالا در گرمخانه میباشد . جوجه شترمرغهای مرطوب و ادماتوز این عارضه را در دو روز اول زندگی خود نشان میدهند

تغییر شکل پاها
پیچ خوردگی پا : چرخش ۹۰ درجه یک پا به بیرون که بطور ناگهانی ایجاد شده و سریعا پیشرفت میکند .

پاکمانی :

خمیدگی /کمانی شدن پا که مفاصل تیبیوتارس و متاتارس رادر گیر میکندو معمولا در هر دو پا رخ میدهد . پوکی استخوان ، تورم مفصل قوزک پا که موجب تغییر محل تاندون اشیل میشود.
قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ی جوان را غضروف تشکیل میدهد ، جوجه شترمرغهایی که به تازگی از تخم خارج میشوند بطور تجربی دارای پوکی استخوان بوده استخوانهایشان بدلیل نسبت کم کلسیم به فسفر نستبا نرم میباشد . علت اصلی حساسیت شتر مرغها به تغییر شکل استخوانها رشد سریع استخوانها میباشد این رشد بسیار سریع توسط غذای کنستانتره ای که غنی از انرژی میباشد تشدید می گردد . لذا کنترل تغذیه ای بسیار ضروری میباشد .

پر شترمرغ

بهترین محصول شترمرغ،پرآن است.کیفیت پرهای شترمرغ کاملا منحصر به فرد است. حتی پیشرفته ترین فن آوری قادر به تقلید زیبایی،لطافت و مواجی طبیعی پر شترمرغ نیست. همچنین هیچ ابزاری به واسطه خاصیت تولید الکتریسیته ساکن مانند پر شترمرغ، کارایی لازم برای نظافت را ندارد. از پرهای با کیفیت عالی در ساخت لوازم تزیینی،کلاه و لباس استفاده می شود. سایر انواع پرها برای تمیز کردن ماشین آلات و تجهیزات ظریف و گردگیری مورد استفاده قرار می گیرند. پر شترمرغ را هر هشت ماه یک بار باید چید، که البته بعد از ۴ تا ۵ سال کیفیت پرهای چیده شده تقلیل می یابد و از هر شترمرغ نر بالغ تقریباً ۲۴ شاهپر اولیه به دست می آید. وزن کل پرهای یک شتر مرغ ۱۰ تا ۱۴ ماهه، حدود ۴۵ گرم و اندازه آنها بین ۱۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است . هنگامی که پر های شترمرغ را جدا می کنند برجستگی های روی پوست آن که همهن جای پرها هست باقی می مانندکه بعد از دباغی پوست جلوه و زیبایی خاصی به چرم شترمرغ می دهد.

-  پر شتر مرغ عاری از الکتریسته ساکن است لذا در کارخانه های دارای سیستمهای الکترونیکی و کامپیوتری که الکتریسته ساکن مشکل اصلی آنهاست بسیار مفید است.

-  پر شتر مرغ جهت تمیز کردن تجهیزات ظریف مثل دوربین، میکرسکوب، کامپیوتر، لوازم تزئینی، گردگیری وسایل منزل و رخت و لباس استفاده می شود.

-  از شاهپرهای شتر مرغ برای تزیین عَلَم در مراسم مذهبی استفاده می شود.

تخم شترمرغ

متوسط وزن تخم شترمرغ ۱٫۵ کیلوگرم می باشد که با دارا بودن پروتئین بالاتری نسبت به تخم مرغ و طعمی شبیه به آن در مهمانی ها ,  کارگاه های شیرینی پزی  و باشگاه های بدنسازی  و  وزنه برداری از آن استفاده می شود  . آباژورها و لوسترهایی  بوسیله تخم شترمرغ  و  پر شترمرغ درست می شود که بسیار منحصر به فرد و دارای زیبایی خاصی می باشد

علاوه بر موارد فوق می توان با نقاشی و حکاکی روی پوسته تخم بی نطفه  این پرنده آنان را به اشیاء تزیینی و هنری تبدیل کرد که در مورد افراد خوش سلیقه و به خصوص کلکسیونرها می باشد .

 

روغن شترمرغ

در ۳۰۰۰ سال قبل در فرهنگهای مصری، رومی و افریقایی از روغن شتر مرغ به عنوان یک ماده آرایشی و نیز برای درمان درد و روماتیسم استفاده می شد.مستندات تاریخی راجع به روغن شتر مرغ به زمانهای خیلی قدیم یعنی قرن اول پس از میلاد بر می گردند و به استفاده گسترده از روغن برای درمان زخم، سوختگیها، ناراحتی های پوستی، اگزما، خشکی پوست و مو و بسیاری موارد دیگر اشاره می کند و این رویه برای صدها سال ادامه یافت .  دانشمند رومی ملقب به پلینی در قرن اول پس از میلاد مطالب زیادی درباره فواید استفاده از روغن شتر مرغ نوشته است و بر اساس مدارک موجود٬ کلئوپاترا و ملکه صبا روغن شترمرغ را برای زیبائی و حفظ و لطافت پوست خود استفاده می کرده اند.امروزه ما می دانیم که روغن شترمرغ غنی از اسیدهای چرب ضروری امگا ۳ اُمگا ۶ و اُمگا ۹ است. اسیدهای چرب ضروری به حفظ سلامت غشاء های سلول کمک کرده، استفاده از مواد مغذی را بهبود می بخشد و متابولیسم سلولی را منظم می کنند.آنها مواد خامی را که به کنترل فشار خون، لخته شدن آن، آماس، درجه حرارت بدن و سایر اعمال بدن کمک می کنند فراهم می نمایند. اُمگا ۶ و اُمگا ۹ هر دو مرطوب کننده و حالت دهنده پوست هستند.این روغن ۱۰۰% طبیعی می باشد که خطرات ناشی از حساسیت های پوستی (آلرژی) را به حداقل می رساند. سازگاری این روغن با پوست از نظر دراماتولوژیکی مورد تایید متخصصین پوست می باشد. روغن شتر مرغ برای تولید محصولات حفاظت کننده پوست، مو و لوسیون های برطرف کننده درد ایده آل است.

خلاصه ویژگی های روغن حاصل از چربی شترمرغ که در منابع مختلف اشاره می شود:

 اسیدهای چرب ضروری موجود در این روغن، به حفظ سلامت غشاهای سلول کمک می کند.

امگا ۶ و ۹ موجود درآن، مرطوب کننده و نرم کننده پوست است.

خط های ریز و چین و چروک ها را از بین می برد.

 امگا۳،۶و۹ موجود در آن از بسته شدن منافذ پوست جلوگیری می کند.

 روغن شترمرغ سریع جذب پوست می شود.

 اسیدهای چرب ضروری در آن برای رشد، تقسیم بندی و بهبود سلول ها لازم است.

 از این روغن برای برطرف کردن سوختگی، زخم بستر، اگزما، گزیدگی حشرات، جوش ها و خشکی پوست استفاده می شود.

 روغن شترمرغ، خاصیت ضدالتهابی و ضدقارچی دارد.

 روغن شترمرغ برای تولید محصولات بهداشتی پوست، مو و پمادهای ضد درد استفاده می شود.

 برای افزایش رطوبت پوست، قبل از خواب از این روغن استفاده کنید.

 

کاربرد در زیبائی :

 لایه بردار و جوان کننده پوست نرم کننده،روشن کننده و ضدلک

 بهبود شبکه فبیری پوست به دلیل وجود اسیدهای چرب غیر اشباع

 صاف کننده خطوط و چروکهای پوست صورت و گردن

 کمک به بهبود خشکی لب و کبودی و پف زیر چشم و جای جوش (آکنه)

 قویترین برطرف کننده ترکهای پاشنه پا و ترکهای بعد از زایمان و ترکهای چاقی لاغر

 ترمیم جای زخم، سوختگی، بخیه و مشکلات گوشت اضافه

 

کاربرد در امور بهداشتی،دارو و درمانی

 تسریع در بهبود خارش پوست و آفتاب سوختگی

 بازیابی سلولهای از بین رفته پوست در اثر استرس و شرایط جوی

. بهترین روغن برای ماساژ (رفع خستگی و آرامش دهنده عضلات و افزایش دهنده جریان خون)

 

 حالت دهنده و تقویت کننده موهای ضعیف و پرپشت کننده موهای ابرو و مژه

محافظت از پوست حفظ چربی و رطوبت طبیعی پوست، درمان خشکی پوست

درمان زخم ها و کبودیها، بریدگیها و خراشیدگی های پوست

 ترمیم سوختگی های خفیف و شدید

 درمان زخم بستر و نیش حشرات و خاصیت آنتی هموروئیدی

 برطرف کننده ناراحتی ها و التهابات پوستی ( تبخال، تاول، اگزما٬ پسوریازیس، قانقاریا)

 تسکین دردهای مزمن و شدید مفاصل (کمردرد، آرتروز، زانودرد،رماتیسم و سیاتیک)

 برطرف کننده دردهای ناشی از کوفتگی و کشیدگی عضلات و ماهیچه ها (دررفتگی و رگ به رگ شدن)

گوشت شترمرغ

گوشت شترمرغ گوشتی قرمز است . این گوشت با طعمی همانند گوشت گوساله ,آشنا باذائقه ایرانی می باشد .

گوشت شترمرغ با توجه به خواص غذایی و رژیمی و مناسب بودن ترکیبات شیمیایی , توسط متخصصین تغذیه برای زنان باردار , بیماران قلبی , ورزشکاران حرفه ای , افراد چاق با رژیم خاص غذایی (لاغری) توصیه می شود .از خواص گوشت شترمرغ می توان به سرشار بودن از اسید چرب و امگا ۳ برای درمان تصلیب شرائین , افسردگی ,استرس ,بی خوابی و خستگی نام برد .

به علاوه کلسترول , چربی ,کالری و سدیم  پایین , مناسب برای  افراد  دارای  فشار خون بالا و بیماران قلبی از مزایای دیگر این گوشت می باشد  . آشپزی با گوشت شترمرغ  و  آماده سازی غذا بسیار راحت و سریع می باشد دارای مزه ایی متفاوت و لذیذ می باشد  .از  دیگر فاکتور های  این گوشت  نسبت  به سایر گوشت ها می توان به پروتئین ,کلسیم و آهن بالای این گوشت اشاره نمود

 ویژگی های گوشت شترمرغ به اختصار:

 کلسترول کم  –  چربی کم –  انرژی پایین –  پروتئین بالا –  آهن  بالا – آماده سازی سریع 

چرم شترمرغ

چرم شترمرغ یکی از مرغوبترین چرم ها از لحاظ زیبایی,استحکام و لطافت محسوب می شود که در بازارهای جهانی از لحاظ کیفیت هم ردیف پوست کروکدیل و مار قرار می گیرد . این چرم  را  می توان از روی طرح  برجسته  فولیکول های شاهپرها و زمینه خط دار آن  تشخیص داد .

به دلیل  اینکه  پوست  شترمرغ محتوی روغن  بیشتری در مقایسه با سایر چرم ها می باشد , چرم آن  نسبت  به ترک خوردن , سفتی و خشکی مقاوم تر  است .

معمولا از هر شترمرغ حدود  ۱/۳ مترمربع چرم  با کیفیت  به  دست می آید که در صنایع دوخت کیف  ,  کفش و لباس و … استفاده می شود